Stres Hormonlarını Tanıyalım-Stres Hormonlarının Vücudumuza Etkileri

Stres hormonları: Belirtiler ve etkiler

Stres hormonları iyi bir üne sahip değildir; sizi gergin, huzursuz yapar ve stresli durumlarda kan şekeri yükseldiğinden, aynı zamanda şişmanlatıcı olarak da kabul edilirler. Peki stres olduğunda vücutta gerçekte ne olur? Stres hormonları akıllıca kullanılabilir mi?

💥Stresli bir günü gözünüzün önüne getirin:

Toplantınıza geç kalmak üzeresiniz. Küçük oğlunuz yuvada giyeceği kıyafetine kahvaltı bulaştırdı. Kızınız aradığı kitabı bulamadığı için ağlama krizine girdi ve eşiniz gömleğinin ütüsüz olduğunu farketti. Bir anda tüm bedeninizi stresli duyguların kapladığını hissediyorsunuz değil mi?

Stres olduğunda beyinde neler oluyor?

Stresli durumlarda vücudunuz ilkel içgüdülerine geçer. Sizi savaşa ya da kaçmaya, kendinizi korumaya hazırlamak için beynin farklı bölgeleri etkinleştirilir. Diğer şeylerin yanı sıra, kalp atışınızı hızlandıran, kaslarınıza oksijen sağlayan ve vücudunuzun uyku veya yemek gibi temel ihtiyaçlarını baskılayan gerçek bir güç iksirinin salınmasını tetiklerler. Bu güç iksiri stres hormonları kortizol, adrenalin ve norepinefrinden oluşur.

💥Sunumunuz sırasında gergin bir şekilde ve avuçlarınız terleyerek tahtanın önünde duruyorsanız, bunun nedeni amigdalanızın alarma geçmesidir. Beynin içindeki iki küçük, badem şeklindeki sinir hücresi kompleksinden oluşan amigdala, strese karşı fiziksel ve psikolojik tepkinizi kontrol eder.

Yaklaşan tehlikeye karşı bir tür “hızlı tepki gücü” olarak, adrenal bezden salgılanan adrenalin ve norepinefrin hormonlarını harekete geçirir. Amigdala, stres hormonları adrenalin ve norepinefrinden (kortizol hormonu) yaklaşık 20 ila 30 dakika sonra gelen hipotalamus aracılığıyla takviye talep eder.

Kortizolün vücut üzerindeki etkisi nedir?

Kortizol bir uyarıcı gibi davranır; görevi stresli olduğumuzda glikoz formunda enerji sağlamaktır. Stres hormonu sizi kendinizi korumaya hazırlamak için vücudunuzda pek çok şeyin gerçekleşmesine neden olur:

Kortizol stres hormonu etkileri

Kortizol salınımı, bağışıklık sisteminizin harekete geçmesini sağlar, böylece varsayımsal bir "kavga" sırasında aldığınız yaralar (evet, vücut bu konuda biraz paranoyaktır) daha çabuk iyileşebilir. Koruma içgüdüsü insanın en eski duygularından biridir. Bu vücut reaksiyonları tehlike zamanlarında çok değerlidir, hatta hayatta kalmak için gereklidir.

Ancak sürekli olarak bir stresli durumdan diğerine (bir toplantıdan bir sonraki teslim tarihine, bir çocuğun doğum günü partisinden arkadaşlarınızla bir hafta sonu gezisine) koşuyorsanız, kortizol seviyeleriniz kalıcı olarak yüksek kalacaktır. Sonuç olarak kortizolün vücudunuza saldırdığı bir nokta gelir.

Bu hastalıklar artan kortizol düzeyleri nedeniyle oluşabiliyor:

💥Yüksek tansiyon

💥Uyku bozuklukları

💥Kalp hastalığı

💥Dengesiz bir bağışıklık sistemi

Hafıza kaybı ve konsantrasyon güçlüğü

Kortizolün ruh hali üzerinde de etkisi olabilir; stres hormonu genellikle bitkinlik ve depresif ruh halleriyle ilişkilendirilir.

Stres nedeniyle kan değerlerinin düşmesi: Stres hormonları tehlikeli hale geldiğinde...

Vücuttaki kortizol seviyeleri gün boyunca değişiklik gösterir. Genellikle sabahları maksimuma ulaşırken, akşam saat 22.00 civarında en düşük seviyeye ulaşır. Bir yetişkinin kanındaki kortizol düzeyi sabah sekizde 4 ile 22 µg/dl (desilitre başına mikrogram) arasında ve gece yarısı 0 ile 5 µg/dl arasında olmalıdır.

Desilitre başına mikrogram

4 µg/dl, litre başına 0,004 miligrama (mg/l) karşılık gelir. Kandaki kortizol değeri µg/dl, tükürükteki kortizol değeri nmol/l birimiyle verilir.

Kortizol, kanın yanı sıra tükürük veya idrarda da ölçülebilir. Değerin kalıcı olarak çok yüksek olması durumunda uzmanlar hiperkortizolizm veya Cushing sendromundan söz eder. Bu, diğer şeylerin yanı sıra, osteoporoz ve kasların bozulması yoluyla kendini gösterir. Yüz gibi vücudun gövde kısmındaki kilo alımı da kortizol artışının bir belirtisidir.

Bu arada, kortizol hormonuna dayanan bir ilaç olan kortizonun uzun süreli, yüksek dozda kullanımı da kan şekeri metabolizmasında bozulmaya ve kortizol fazlalığına yol açabilir. Öte yandan vücutta kronik olarak çok az kortizol varsa adrenal korteksin işlevi bozulabilir. Kortizol eksikliğinin tipik belirtileri arasında düşük tansiyon, halsizlik, mide bulantısı ve performansta düşüş yer alır. 

Seviyenizin normal aralıkta olup olmadığını öğrenmek için eczaneden alacağınız kortizol testini kullanabilirsiniz; bu, daha sonraki tedavi için temel oluşturabilir. Neyse ki bu ilk yardım önlemleri genellikle stresle mücadele için yeterlidir.

Stres Hormonlarına Karşı 5 Önlem

Kortizolün azaltılması sadece sağlıklı değil aynı zamanda vücut dostu bir yan etkiye de sahiptir. Eğer vücut artık tetikte değilse, koruma amaçlı glikoz ve yağ asitlerini serbest bırakmanın bir anlamı yoktur. Vücuttaki kortizolün düşürülmesi de kilo vermenize yardımcı olur.

Bu ipuçları uzun vadede kortizol seviyenizi azaltmanıza yardımcı olacaktır:

Stres için kahve

Kahve bağımlısı mısınız? Çok iyi, o zaman her fincanda kortizol seviyenizi düşüreceksiniz.

Stresi içerek uzaklaştırın. Stresli olduğunuzda daha çok terlersiniz, nefes alışınız hızlanır ve kalp atış hızınız artar. Su kaybedersiniz. Ancak vücudun sorunsuz çalışabilmesi için acilen ihtiyaç duyduğu şey tam olarak budur. Bir araştırmaya göre, yarım litre su eksikliği bile kortizol seviyesinin çok yüksek olmasına neden olabiliyor. O halde su şişesini alın; sıvı deponuzu doldurun. Bu, vücudunuzun olası stres saldırılarına hazır olduğu anlamına gelir.

Spor yapın ve kendinizi yenileyin 

Egzersiz, stresi azaltmanın mükemmel bir yoludur çünkü temel savaş ve kaç içgüdülerinize yanıt verir. Ancak egzersiz sırasında bile yaklaşık 45 dakika sonra kortizol seviyesi yükselir - sistem strese girer. Bu nedenle vücudun hormonu tekrar parçalayabilmesi için egzersiz sonrasında ara vermek önemlidir.

Strese karşı yoga

Yoga stres seviyenizi azaltır ve mutluluk hissini artırır.

Tüm yoga makaleleri ve örnekler

Dinleyin ve rahatlayın

Müzik, hastalıkları hafifletmenin asırlık bir yoludur. Çalışmalar, ameliyat öncesi ve sonrası müziğin hastalarda stres ve kaygıyı azalttığını göstermiştir. Yaşlı hastalarda depresyonu başarıyla azalttığı gözlemlenmiştir ve müzik, zihinsel stresten muzdarip kanser hastalarında yaşam kalitesini artırdı inanışı da vardır.

Güç İksiri'nin gücünü kullanın

Kortizolün tek başına olumsuz bir şey olmadığı, aksine stres altında sizi koruyan hayati bir hormon olduğu artık çok açık. Her şeyden önce stres bir tutum meselesidir. Örneğin Kaliforniya Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada, bir sınavdan önce stresin performansı artırıcı etkilerinin anlatıldığı öğrenciler, diğer öğrencilerden önemli ölçüde daha iyi sonuçlar elde etmiş.

Bu nedenle çıkaracağımız temel çıkarım şudur: Vücudunuzdaki stres hormonlarının etkileşiminin farkında olun, ilk yardım ipuçlarımızla buna karşı koyun ve her şeyden önce vücudunuzdaki güç iksirini üretken amaçlar için kullanabileceğinizi ve güçlü eylemlerde bulunabileceğinizi unutmayın. Bunun anahtarı strese karşı olumlu bir tutumdur.